Με τη μαζικοποίηση των χρηστών που συμμετέχουν στα κοινωνικά δίκτυα ιδίως τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται θεαματική αύξηση στη δημιουργία και την αναπαραγωγή ψευδών ειδήσεων. Η παραπληροφόρηση δεν είναι ένα φαινόμενο που δημιουργήθηκε στην εποχή των κοινωνικών δικτύων. Ανέκαθεν μέσα ενημέρωσης, σημαίνοντα πρόσωπα και γενικά άνθρωποι με δημόσια βήμα προχωρούσαν σε ισχυρισμούς χωρίς καμία αξιοπιστία.
Η κοινωνική τομή που έφεραν τα κοινωνικά δίκτυα στην πληροφόρηση του πολίτη αφορά κυρίως τον τρόπο διαμοιρασμού της πληροφορίας. Μέχρι πριν από περίπου μία δεκαετία, όλοι εμείς οι απλοί πολίτες χωρίς δημόσιο βήμα στα χέρια μας, αποτελούσαμε σχεδόν αποκλειστικά τον δέκτη της πληροφορίας. Ήμασταν οι άνθρωποι στους οποίους κατέληγαν τα νέα, τα οποία μας κοινοποιούνταν κατά κύριο λόγο από μεγάλα μέσα ενημέρωσης.
Σήμερα, λόγω της ύπαρξης των κοινωνικών δικτύων, η ιδιότητά μας ως δέκτες πληροφορίας έχει εξελιχθεί παράλληλα και στο επίπεδο του πομπού. Έχουμε τη δυνατότητα είτε μέσω του προσωπικού μας προφίλ, είτε μέσω των σελίδων των οποίων διατηρούμε τη διαχείριση, να δημιουργήσουμε και να αναπαράξουμε τις πληροφορίες που εμείς επιθυμούμε δημοσίως. Έχουμε πλέον υπερβεί τα στενά όρια του κοντινού μας κοινωνικού περιγύρου και είμαστε σε θέση να ακουστούμε δυνατότερα από ποτέ.
Η δυνατότητά μας αυτή δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Προσφέρει νέα στοιχεία στον πλουραλισμό και την κοινωνική δημοκρατική εξέλιξη. Στο παρελθόν η δημιουργία της είδησης αποτελούσε προνόμιο των οικονομικών και πνευματικών ελίτ. Σήμερα αποτελεί δικαίωμα του κάθε πολίτη που μπορεί να διατηρεί προφίλ σε κοινωνική πλατφόρμα. Το όραμα μίας κοινωνίας που μετακινεί τα όρια της δημοκρατίας ένα βήμα παραπέρα χάρη στην τεχνολογική πρόοδο, δείχνει να επιτυγχάνεται. Όχι βεβαίως χωρίς την ύπαρξη παράπλευρων θυμάτων.
Ο εκδημοκρατισμός στη δημιουργία και αναπαραγωγή της πληροφορίας είναι παράλληλα το κυρίαρχο στοιχείο που έχει οδηγήσει στη γενίκευση της παραπληροφόρησης στον χώρο του διαδικτύου. Το γεγονός ότι ο καθένας μας μπορεί να δημοσιεύσει από τις προσωπικές του σκέψεις έως γενικότερου περιεχομένου ειδήσεις, χωρίς να ενδιαφέρεται απαραίτητα για την αξιοπιστία-ακρίβειά τους, είναι από μόνο του κίνδυνος για τα δημοκρατικά μας κεκτημένα. Πόσο δε μάλλον, όταν το φαινόμενο δείχνει να λαμβάνει χώρα ολοένα και περισσότερο.
Η ομάδα μας ‘’Αποδόμησε Τώρα’’, αποτελούμενη από ερασιτέχνες fact-checkers, δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 2020 (αρχικά ως σελίδα στο Facebook με την ονομασία ‘’Αποδόμησε τόρα11’’) ως απάντηση στα προαναφερθέντα.
Είμαστε άνθρωποι που πιστεύουν βαθιά πως η τεχνολογική εξέλιξη έχει να προσφέρει πολυάριθμα στοιχεία στον περαιτέρω εκδημοκρατισμό της πληροφόρησης και στον έλεγχο της εκάστοτε εξουσίας από τους πολίτες. Αρκεί να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε την προσωπική και συλλογική ευθύνη που μας αναλογεί στην αξιοπιστία της ενημέρωσης.
Αυτό το οποίο προσπαθούμε να κάνουμε όσο καλύτερα οι ικανότητες και γνώσεις μας επιτρέπουν, είναι να αξιολογούμε τις πληροφορίες που διαμοιράζονται στα κοινωνικά δίκτυα, μέσα από το πρίσμα της επιβεβαίωσης και της αξιοπιστίας. Ένας ισχυρισμός είναι τόσο αξιόπιστος, όσο αξιόπιστες είναι και οι πηγές που τον συνοδεύουν και υποστηρίζουν. Έτσι, επιλέγουμε για κάθε αποδόμησή μας να παρουσιάζουμε δημοσίως τα στοιχεία που χρησιμοποιήσαμε ώστε να καταλήξουμε στα συμπεράσματά μας, με όρους διαφάνειας και εκπαίδευσης των χρηστών του διαδικτύου.
Η ομάδα μας μέχρι στιγμής πέραν της ιστοσελίδας στην οποία βρίσκεστε, έχει χώρο τόσο στο Facebook όσο και στο YouTube, με στόχο την επέκτασή της και σε άλλες πλατφόρμες όπως είναι το Instagram και το Twitter. Με την πάροδο του χρόνου εκτιμούμε πως θα επεκταθούμε και με όρους ανθρωπίνου δυναμικού με ανθρώπους που μοιράζονται με εμάς σκέψεις και όρεξη για δουλειά στον χώρο του fact-checking.
